به نقل از «ایرنا»

قیام ۱۵ خرداد، سرآغاز جهت‌گیری انقلابی به قصد براندازی رژیم پهلوی بود

تاریخ انتشار: ۱۵ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۱۳۳۸۲۴

مبارزه های ملت ایران در برابر استبداد رژیم پهلوی با رهبری امام خمینی(ره) از ۱۳۴۱ خورشیدی ابعاد گسترده تری یافت در این برهه تاریخی، معمار بزرگ انقلاب با سخنرانی های افشاگرانه خویش در برابر رژیم طاغوت ایستادند. این رهبر فرزانه به دنبال رویدادهایی همچون تصویب لایحه کاپیتولاسیون و حمله نیروهای سازمان امنیت و اطلاعات کشور (ساواک) به مدرسه فیضیه قم و کشتار طلبه ها، به طور گسترده تری با همراهی روحانیان و مردم آگاه به مبارزه های خویش ادامه دادند، امام خمینی(ره) در سخنانی در ۱۳ خرداد ۱۳۴۲ خورشیدی در مدرسه فیضیه که آغازی بر نهضت انقلابی و قیام پانزدهم خرداد بود، نشان دادند که در مبارزه علیه استبداد محکم و استوار هستند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سرانجام مبارزه های امام خمینی(ره) سبب شد تا رژیم وقت ایشان را دستگیر کند که این مهم اعتراض گسترده مردم شهرهای تهران، قم، اصفهان، شیراز، مشهد و تبریز را در پی داشت. به یقین قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ نقش انکار ناپذیر و درخشانی در پیروزی انقلاب اسلامی ایفا کرد. رخداد مهمی که معادله های رژیم پهلوی را درهم شکست و منشاء تحولات گسترده ای شد که نشان از آغاز دوره جدیدی از گذار در جامعه ایران داشت.

در این خصوص پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به گفت وگو با «محمد حسن رجبی» مورخ و پژوهشگر تاریخ  پرداخت که در ادامه متن آن آمده است:

ایرنا: به نظر شما چه زمینه‌های ایجاد شد که به وقوع قیام ۱۵ خرداد در ایران منجر شد؟

رجبی: در خصوص زمینه ها و اهداف قیام ۱۵ خرداد باید به چند عامل مهم توجه کرد: ۱-  وابستگی روزافزون همه جانبه سیاسی، نظامی و اقتصادی ایران به آمریکا و از دست رفتن استقلال سیاسی و اقتصادی کشور، ۲-روابط روزافزون امنیتی، اقتصادی و سیاسی ایران و آمریکا پس از کودتای ۲۸ مرداد، ۳-  نفوذ روزافزون بهائیان در دربار که کارگزاران آمریکا و رژیم صهیونیستی به شمار می رفتند، دولت و ارتش و اِشغال مناصب کلیدی سیاسی، اقتصادی، امنیتی و نظامی کشور و دشمنی آشکار آنها با ایرانیان مسلمان، ۴- تلاش سازمان یافته رژیم پهلوی با هدایت رژیم صهیونیستی در ایجاد شکاف میان ایران و کشورهای اسلامی به وِیژه عربی و اسلام زدایی از فرهنگ و جامعه و در سه کلمه تغییر هویت ملی ایرانیان، ۵- به فساد کشاندن اقشار جامعه به ویژه زنان و جوانان و ترویج مواد مخدر و دور کردن آنها از ارزش های دینی به منظور بی خبری آنها از سرنوشت جامعه و کشور.

ایرنا: کدام یک از اقشار جامعه در قیام ۱۵ خرداد حضور داشتند؟

رجبی: گروه های اجتماعی متعددی شامل پیشه وران، کسبه، بازاریان، کارگران، گروه وسیعی از دانشجویان دانشگاه ها و نیز طلاب حوزه های علمیه و تهیدستان شهری اقشار فعال در این نهضت بودند.

ایرنا: به نظر شما مهم ترین دستاوردهای این قیام چه بود و چه پیامدهای به دنبال داشت؟

رجبی: ۱- رهبری سیاسی امام(ره) و افسانه جدایی دین از سیاست که ده ها سال توسط رژیم پهلوی تبلیغ و ترویج می شد، پایان داد و مبارزات سیاسی و مذهبی گذشته را که به رهبری روحانیت انجام گرفته اما به پیروزی نرسیده بود به حد کمال رساند. مبارزه امام(ره) نه صرفاً ضد استبدادی مانند نهضت مشروطه و نه صرفاً ضد استعماری مانند نهضت ملی بود. بلکه مبارزه ای بود که همزمان استبداد و استعمار و از آن مهمتر استکبار و کفر دوران جدید را هدف قرار داد ۲- اگرچه انتقاد امام(ره) در آغاز غائله انجمن های ایالتی ولایتی متوجه دولت بود اما با نامه هایی که به محمدرضا پهلوی می نوشتند، پای وی را که سعی می کرد از معرکه دور باشد به میان کشید، پس از اعلام رفراندوم امام مخاطب اصلی خود را محمدرضا پهلوی دانستند و آن را که مافوق دولت و مجلس بود، مورد انتقاد قرار دادند. تا پیش از این تاریخ، سیاستمداران و مبارزان سیاسی یا جرات مخالفت با رژیم پهلوی را نداشتند یا اصولاً به براندازی او معتقد نبودند و با طرح شعار شاه باید سلطنت کند نه حکومت و وفاداری به قانون اساسی به وجود شاه مشروعیت می دادند و حال آن که امام، محمدرضا پهلوی را عامل تمام فسادهای داخلی و خیانت های بیگانگان می دانستند، محمدرضا پهلوی که تا آن زمان خود را طرفدار اسلام معرفی می کرد و با تظاهر به مذهبی بودن کم و بیش پایگاهی در میان مردم به دست آورده بود، پس از واقعه ۱۵ خرداد نقاب ریا را از چهره خود برداشت و ماهیت ضد اسلامی و ضد مردمی خود را آشکار کرد. ۳- مخاطبین امام(ره) توده های مسلمان انقلابی بودند که هیچ گاه ایمان به احزاب و جمعیت های سیاسی غیر مذهبی نداشتند و آنها نیز علاقه ای به دست یابی به این توده نشان نمی دادند و حال آن که سخن امام فریاد دل آنها بود که از دل بر می آمد و بر عمق جانشان می نشست و انقلاب، شوری در آنها به وجود می آورد و آنها را به میدان مبارزه و شهادت طلبی می کشاند. حاملان پیام امام(ره) روحانیون بودند که احترام و جایگاه ویژه ای نزد مردم داشتند و همان ها بودند که ندای امام را تا دورترین شهرها و روستاها به گوش مردم شهری و روستایی رساندند. ۴- نهضت امام سرآغاز جهت گیری انقلابی مبارزه مردم به قصد براندازی رژیم بود که طبعاً بی ثمر بودن فعالیت های احزاب و جمعیت های سیاسی محافظه کار و ناتوانی آنها را در درک و رهبری مبارزه آشکار ساخت ۵- امام(ره) آمریکا را عامل بدبختی ها و گرفتارهای مردم ایران و مخالف اسلام، قرآن و روحانیت معرفی کردند در حالی که بسیاری از سیاستمداران لیبرال امید کسب قدرت و تشکیل دولت بر سر نزدیکی به آمریکا به رقابت با یکدیگر برخاسته بودند و مورد ششم اینکه امام خمینی(ره) وجود صهیونیزم را خطر بزرگی برای مسلمانان و دوستی شاه و رژیم صهیونیستی و در دست گرفتن استقلال و اقتصاد کشور توسط عمال صهیونیست ها که همان بهاییان بودند، فاجعه بزرگ و لکه ننگ پاک نشدنی برای رژیم ایران عنوان و محمدرضا پهلوی را دست نشانده آن کشور معرفی می کردند.

ایرنا: به نظر شما نظام شاهنشاهی از پیامدهای این قیام آگاه بود و دلیل این اشتباه را در چه می دانید؟

رجبی: رژیم محمدرضا پهلوی تصور می کرد که تبلیغات فرهنگی ضد دینی که از آغاز سلطنت پدرش آغاز شده بود، نسل جدید کشورش را از باور و ایمان دینی تهی و به دور ساخته و با فشارها و تنگناهایی که برای روحانیون پدید آورده بود، آنها را برای همیشه به حاشیه رانده شده اند و پایگاهی در میان اقشار اجتماعی ندارند یا در میان اقشار محروم روستایی و شهری که کم و بیش نفوذ دارند که با تهدید مشت آهنین ساواک و ارتش جرات هیچ گونه حرکت مخالفی نخواهند داشت و حال آن که ایمان اسلامی و علاقه مندی به مقدسات و شاعر دینی در طول صدها سال در میان مردم ریشه کرده بود و روحانیت که حامیان و مروجان این فرهنگ بودند و در همه نهضت های ضد استبدادی و ضد استعماری در دفاع از استقلال و تمامیت کشور و قطع دست بیگانگان و دفاع از جان، مال و نوامیس مردم پیشگام بودند. رژیم محمدرضا پهلوی تصور می کرد، پس از سرکوب سنگین قیام خونین گوهرشاد در زمان رضاخان و سپس واقعه مدرسه فیضیه، روحانیت برای همیشه از مخالفت با رژیم پهلوی دست کشیده اما قیام ۱۵ خرداد در شهرهای مانند تهران، قم، شیراز و ورامین نهضتی را به وجود آورد که رژیم محمدرضا پهلوی را آشفته کرد.

ایرنا: آیا قیام ۱۵ خرداد بسترساز پیروزی انقلاب اسلامی بود؟

رجبی: به طور قطع این قیام بسترساز انقلاب اسلامی بود، گرچه پس از تبعید امام(ره) وقفه ای در مبارزه ضد استعماری و ضد استبدادی پدید آمد اما در غیبت ۱۵ ساله ایشان از کشور امام با صدور پیام ها و اعلامیه هایی همچنان اقشار گوناگون مردم کشور را به اتحاد با هم در مبارزه علیه رژیم محمدرضا پهلوی دعوت می کردند از آن گذشته گروه قابل توجهی از روحانیون رهرو راه امام و نیز گروهی از روشنفکران مذهبی با ایراد سخنرانی و نگارش کتاب هایی به تببین ابعاد گوناگون اندیشه اسلامی پرداختند و اسلام انقلابی را به عنوان ایدئولوژی پویا در برابر اندیشه های مارکسیستی، ناسیونالیستی و فاشیستی معرفی کردند که در پرورش نسل مسلمان انقلابی تاثیر بسزایی داشت.

برچسب‌ها قیام ۱۵ خرداد انقلاب اسلامی ایران اسرائیل اختصاصی ایرنا ایالات متحده آمریکا امام خمینی کودتای ۲۸ مرداد

منبع: ایرنا

کلیدواژه: قیام ۱۵ خرداد انقلاب اسلامی ایران اسرائیل قیام ۱۵ خرداد انقلاب اسلامی ایران اسرائیل اختصاصی ایرنا ایالات متحده آمریکا امام خمینی کودتای ۲۸ مرداد اخبار کنکور رژیم محمدرضا پهلوی انقلاب اسلامی امام خمینی ره قیام ۱۵ خرداد رژیم پهلوی امام ره

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۱۳۳۸۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اگر مطهری و مبارزه او با تحجر ادامه داشت...

مرتضی مطهری یک شخصیت تمام نشدنی در گذر زمان است و تا امروز معادلی که جامعیت او را داشته باشد بر افکار عموم و خصوص رخ نکشیده!

من اولین بار نامش را از پدرم شنیدم که با او از سالهای درسهای فقه واصول امام خمینی آشنا بود و در دهه چهل متواضعانه گاه بیگاهی درتهران پای سخنرانی آن بزرگوار حاضر میشد و به یاد دارم مرا که در سن کودکی بودم به سالن سخنرانی او بُرد تا حضرت مطهری را ببینم.

ارتباط مرموزی بین من و استاد مطهری ایجاد شده بود تا سال ۶۰ که با کتاب داستان و راستان او آشنا شدم و در سال های بعد در حد توان ناچیز فکری خود با دیگر آثار استاد شهید آشنا شدم و یک به یک نوشته هایش را غذای مغز و روح خویش نمودم و این سفره فکری و اطعام معرفتی تا امروز ادامه داشته و دارد و خلاصه؛ "با مطهری زندگی میکنم" و حاضر به جایگزین کردن دیگری و دیگران بجای او نیستم چون تا کنون جایگزینی برای مطهری -خداراشاهدمیگیرم- که پیدا نکرده ام!

مطهری که من شناختم با توجه در آمیختگی بیش از سی ساله افکارم با آثارش، کلید شخصیتش؛ در "فهم عمیق او از دین ، و درک درست جامعه ، و عرضه خوبِ یافته هایش" است.

توضیح این ادعا چنین است؛

۱ - شهید استاد مطهری یک شخصیتِ جامعِ علمی بودکه دگراندیشان را تحمل میکرد. او گذشته از اینکه یک فیلسوف بود و فلسفه را هضم کرده بود، در فقه یک فقیه بود، و مهمتر ؛ با آثار نویسندگان دنیای خود ، حتا با دگر اندیشان آشنا بود ودر مواجه با نام یک نویسنده غربی و یا دگراندیش حیرت زده نمیشد.

این جمله شگفت آور که هیچ گاه عملی نشد ، از اوست؛ " می‌باید دانشکده الهیات به هر قیمتی شده فردی مارکسییسم رادر این دانشکده دعوت کندتامسائل مارکسیسم را تدریس کند. بعد ما هم می‌آئیم و حرف‌هایمان ‌را می‌زنیم. هیچ کس هم مجبور نیست‌ منطق ما را بپذیرد."

و میگفت: "من به جوانان و طرفداران اسلام هشدار میدهم که خیال نکنند راه حفظ معتقدات اسلامی، جلوگیری از ابراز عقیده دیگران است. از اسلام فقط با یک نیرو می شود پاسداری کرد و آن علم است وآزادی دادن به افکار مخالف و مواجهه روشن و صریح با آنها."

۲ - آیت الله مطهری به عمقِ "دین" سفرِ علمی کرد. عمقِ دین بمعنای فهم و اجتهاد در فقه نیست .

اجازه دهید سخنی از استادبزرگوارم آیت الله وحید خراسانی که در درس داشتند تقدیم کنم که فرمودند: "تفقه در دین ؛ متفاوت از تفقه در ابواب فقه، طهارت تا دیات است ، این یک قسمت از دین است نه تمام دین؛ بعض الشیء لیس بالشیء»

در مورد "فقه مطهری" دامنه سخن وسیع است. خلاصه آن این است که او میگفت : "تمام مطالب دو جلد کفایه الاصول را در مشت دارم" ، و در درسهای عمومی آیت الله بروجردی و درسهای خصوصی امام خمینی توانست به رتبه بالای "اجتهاد" برسد و فقیه شود،  ولی نه یک فقیه متعارف مانند دیگران که حداکثر یک حاشیه بر "عروةالوثقی" و یا "مکاسب شیخ انصاری" اضافه کند، بلکه وی فقیهی بود که باید تفقه او درچگونه باز کردنِ گره های کور را از زندگی فردی و اجتماعی مسلمین دیدکه درآثارش مانند؛ کتاب "حجاب" و نیز "نظام حقوق زن" و یا "اسلام و مقتضیات زمان" رصد کرد. او از خاستگاه فقه سنتی با بازاندیشانه، پیوند بین نص و زندگی را رقم زد.

۳ - استادمطهری از تحجر فاصله داشت.

اوتوانست بااین روش درست مراجعه به متون اصیل دینی وعدم دخالت حب و بغض ها، از تحجر و دگم اندیشی وسنت گرایی های نامعقول دور شود.

آقای مطهری بر بافت فرسوده؛ بنایِ فقه و فلسفه و تفسیر بنا نکرد. استاد عزیز آیت الله جوادی در درس میفرمود: "در تمام رشته ‌ها ما تا نقشه جامع علم آن رشته را نداشته باشیم، هر فتوایی که در درون آن بدهیم به صورت بافت فرسوده است؛ مثل کسی که شهر را بخواهد اداره کند، تا نقشه جامع شهر را نداشته باشد، هرگونه ساخت و سازی داشته باشد طولی نمی‌کشد که بافت فرسوده می‌شود." مطهری نقشه جامع "شهرعلم" را داشت.

مطهری عزیز، در حد میسور بین علم و دین را آشتی میداد و عامل همبستگی عالمان و دانشمندان بود. علوم انسانی و تجربی را احترام میگذاشت همانطور که علوم اسلامی را ارج مینهاد تاجاییکه واجب علی کل مسلم  را به تمام علوم بشری سرایت میداد ودر عین اینکه به آداب و فرهنگ و دانش خودی باور داشت، اما هیچ گاه این باور باعث تمسخر و یا بی اعتنایی به ره آور غرب نمیشد. اوهیچ گاه شبهه وشبهه دار را رمیِ به بی دینی نمیکرد و هیچ گاه در مثل تریبون دینی نمازجمعه آنان راتهدید به ارهاب -ترور- نمیکرد.

امروز؛ مادربرابر دوگانگی سازی بین دین و هرچیزی که نیاز بشر است قرار گرفته ایم! مانند علم ویا فلسفه ویا بهداشت ویا تکنولوژی ودانش درغرب .. و نیزازسوی دیگر مواجه با تغییر در مفاهیم بدیهی مانند؛عدالت،عصمت،قدرت و.. هستیم‌!

بگمانم؛اگر مطهری ومبارزه اوباتحجر ادامه داشت، شرائط متفاوتی داشتیم.

۴ - آیت الله مطهری از محو شدنِ در شخصیتها بر حذر  بود و شخصیت پرست نبود. او نه وابسته به فرد، و نه وابسته به هیچ تشکیلات سیاسی و غیر سیاسی بود. او درعین اینکه به امام خمینی عشق داشت و از بردن نام او اشک می ریخت و وابسته عاطفی و تحصیلی به او بود اما وابسته فکری نبود که سرسپرده باشد، مطهری نه تنها خود اهل دست بوسی و پا بوسی نبود ، بلکه ؛ بسی پهلوانانه بر سرسپردگی ، چاکری ، تعصب و اطاعت بی چون و چرا  ، چنان تیغ نقد میکشید که آه از دل مریدبازان به آسمان بلند می شد.

او در نقدِ عالمانه ی دو بخش کوشا بود ، یعنی ؛ نقد "ارباب قدرت"  و نقد "ارباب دیانت".

استاد شهید مطهری چه زیبا گفت: "مقام حکومت، ملازم با مقام قدسی نیست و هر مقام غیرمعصومی که در وضع غیرقابل انتقاد قرار گیرد، هم برای خودش خطر است و هم برای اسلام، من مانند عوام فکر نمی‌کنم که هر که در طبقه مراجع قرار گرفت مورد عنایت خاص امام زمان است و مصون از خطا و گناه و فسق است."

۵ - استاد مطهری در پیدایش انقلاب بهمراه همراه امام خمینی نقش موثر یک مجاهد و نیز یک ایدئولوگ را داشت ، اما این ، باعث نمیشد که چشم بر حقائق و یا نارسائی ها و یا حقوق مردم ببند و مدافه جریان حاکمیت باشد.

او چنین میگفت :

"این انقلاب به شرطی در آینده محفوظ خواهد ماند و به شرطی تداوم پیدا خواهد کرد، که قطعاً مسیر عدالت خواهی را برای همیشه ادامه بدهد. یعنی دولت‌های آینده واقعاً و کلاً در مسیر عدالت اسلامی گام بردارند، برای پر کردن شکاف‌های طبقاتی اقدام کنند. تبعیض‌ها را واقعاً از میان بردارند .. من تأکید می‌کنم اگر انقلاب ما در مسیر برقراری عدالت اجتماعی به پیش نرود، مطمئناً به نتیجه نخواهد رسید و این خطر هست که انقلاب دیگری با ماهیت دیگری جای آن را بگیرد."

استاد مطهری دم از معنویت بدون عدالت نمیزد چون بر این اندیشه بود که ؛ "نبود عدالت در جامعه؛ پایه معنویت را متزلزل خواهد کرد و چون باعث محرومیت‌ میشود ، محرومیت عامل ایجاد عقده‌های روانی است و عقده‌های روانی تولید انفجار خواهد کرد!"

شهید مطهری برای حق به هرگونه رفتار ناروایی که با متن دین و حقوق مردم در تضاد بود را ممنوع میدانست ، چون بر این باور بود: «برای حق باید از حق استفاده کرد و اگر من بدانم که با یک دروغ، امشب همه گناهکارانِ شما توبه میکنند و نمازِ شب خوان میشوند، اسلام به من اجازه چنین کار [دروغی] را نمیدهد.»

بعد از ملاحظه مطالب پنج گانه تقدیم شده ، آیا به نظر شما "مطهریِ امام خمینی" تکرار شد؟